Αγαπούμε τον ουρανό και τη γη τους ανθρώπους και τα ζώα τα ερπετά και τα έντομα. Είμαστε κ’ εμείς όλα μαζί κι ο ουρανός κ’ η γη. Γιάννης Ρίτσος «Εαρινή Συμφωνία»
Όταν έχεις περάσει ένα μεγάλο τραύμα, το σώμα θυμάται, έχει τη δική του «επετειακή μνήμη». Ακόμα κι αν δεν έχεις συγκρατήσει την ημερομηνία, μια δυσάρεστη αίσθηση σε τυλίγει σε κάθε επέτειο… 28 Ιουνίου του 2017, το σώμα της Πάρνηθας θυμάται και μαζί με αυτό, οι άνθρωποί της, που πάλεψαν με τις φλόγες δέκα χρόνια πριν και δεν σταμάτησαν να παλεύουν για την προστασία και την αναγέννηση του Εθνικού Δρυμού έκτοτε.
Η μνήμη ενσαρκώνεται με συγκινητικό τρόπο στο Πάρκο των Ψυχών, το οποίο δημιουργήθηκε από καμμένους κορμούς με το μεράκι του γλύπτη Σπύρου Ντασιώτη. Βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα από το καζίνο, έξω από το εγκαταλειμμένο Ξενία, όπου στεγαζόταν παλιά το σανατόριο της Πάρνηθας. Τους ανθρώπους που έζησαν εκεί συμβολίζουν οι μορφές στο Πάρκο. Μεταξύ τους και ο Γιάννης Ρίτσος, ο οποίος όπως μας λέει ο πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας, Κώστας Δημόπουλος, έγραψε κατά την παραμονή του εδώ την «Εαρινή Συμφωνία».
Το βουνό θυμάται, αλλά οι πληγές σιγά σιγά έχουν αρχίσει να επουλώνονται. 10 χρόνια μετά την καταστροφική πυρκαγιά, που κατέκαψε δεκάδες χιλιάδες στρέμματα καταφέροντας ανεπανόρθωτο πλήγμα στον βασικό πνεύμονα πρασίνου της Αττικής, οι φορείς και οι οργανώσεις που ένωσαν τις δυνάμεις τους για την αποκατάστασή του εμφανίζονται επιτέλους αισιόδοξοι.
Σε κάποιες περιοχές είναι ήδη εμφανής η φυσική αναγέννηση του πευκοδάσους, καθώς η χαλέπιος πεύκη έχει την ιδιότητα μετά την πυρκαγιά να αναγεννάται. Όπως μας εξηγεί ο δασάρχης Πάρνηθας, Γιώργος Ζαρείφης, ενώ παλιά η χαλέπιος πεύκη έφτανε μέχρι τα 700 μέτρα υψόμετρο, τώρα έχει φτασει ως τα 1200 μέτρα, αφενός γιατί ο σπόρος της είναι πολύ ελαφρύς και μεταφέρεται με τον αέρα και αφετέρου λόγω της κλιματικής αλλαγής, που έχει οδηγήσει σε πιο θερμούς χειμώνες.
Το μεγάλο πλήγμα όμως από την πυρκαγιά του 2007 ήταν η καταστροφή του 62% του περίφημου ελατοδάσους της Πάρνηθας, το οποίο δεν αναγεννάται από μόνο του. Από τα 21.800 στρέμματα που έγιναν στάχτη, έχουν αναδασωθεί μέχρι στιγμής σε μια συνολική επιφάνεια 4.567 στρεμμάτων 196.654 φυτάρια κεφαλληνιακής ελάτης, 193.000 φυτάρια μαύρης πεύκης και 800 φυτάρια χνοώδους δρυός. Όπως μας εξηγεί ο Διευθυντής Αναδασώσεων Αττικής, Παναγιώτης Σάσσαλος, η μαύρη πεύκη είναι απαραίτητη για τη δημιουργία ενός προδάσους, το οποίο θα δημιουργήσει σκιά αναγκαία για την ανάπτυξη της ελάτης, που είναι σκιόφιλο είδος.
Η διαδικασία της σποράς, όπως μας αναλύει ο κ. Φίλος, είναι περίπλοκη και χρονοβόρα: Τον Οκτώβριο σκαρφαλώνουν στην κορυφή των ελάτων για να μαζέψουν κουκουνάρια. Ωστόσο τα έλατα έχουν πληροκαρπία κάθε τέσσερα χρόνια. Στο ενδιάμεσο χρειάζεται να εντοπίζουν τα δέντρα που έχουν καρπό, και να επιλέξουν 1-2 δέντρα από κάθε περιοχή για τη συλλογή των κουκουναριών. Τα μεταφέρουν στο εκκοκκιστήριο του κράτους, όπου αφαιρούν τον σπόρο και τον διατηρούν μέχρι την άνοιξη σε ειδική θερμοκρασία. Τότε τον παίρνουν και τον «ξυπνούν» για τη σπορά. Στη συνέχεια, ανάλογα με τη φυτρωτικότητα που τους δίνουν για κάθε σπόρο από το εκκοκιστήριο, φυτεύουν σε κάθε σακουλάκι από 5 έως 20 σπόρους. Και πάλι μπορεί να μην πιάσει κανένας.
Μεγάλο κέρδος μετά την καταστροφή, ήταν για τους ανθρώπους του βουνού η συμμετοχή του κόσμου. Αν και οι εργολαβίες για την αναδάσωση είναι τελικά πιο οικονομικές από τη μαζική συμμετοχή πολιτών, ο δασάρχης Πάρνηθας τονίζει πως είναι πολύ σημαντικό που χιλιάδες άνθρωποι ανέβηκαν στην Πάρνηθα, έγιναν μέλη συλλόγων και πήραν στα χέρια τους την προστασία του εθνικού δρυμού. Η ηλεκτρονική εφαρμογή του WWF για την εκπαίδευση εθελοντών αναδασωτών δημιούργησε ένα μεγάλο μητρώο εθελοντών, που έχουν αναλάβει μεταξύ άλλων και την προστασία των φυτεμένων. Παράλληλα, 47.000 παιδιά έχουν περάσει περιβαλλοντική εκπαίδευση στην Πάρνηθα την τελευταία δεκαετία, όπως μας αναφέρει ο Ηλίας Τζηρίτης, συντονιστής τοπικών δράσεων της WWF Hellas.
Μπορεί εμείς να μην προλάβουμε να δούμε ξανά την Πάρνηθα καταπράσινη, καθώς χρειάζονται γύρω στα 60 με 80 χρόνια για να δημιουργηθεί ένα ελατοδάσος, έχουν μπει όμως τα θεμέλια για τη δημιουργία του. Προς το παρόν, μπορούμε να βοηθήσουμε όλοι στην αποφυγή μιας νέας καταστροφής.
Δείτε το αφιέρωμα :
Ελάτε σε επαφή με μια από τις ομάδες εθελοντών δασοπυροσβεστών που προστατεύουν την Πάρνηθα:
Εθελοντές Δασοπυροπροστασίας Αττικής-ΕΔΑΣΑ
Μονάδα Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών Ιπποκράτειου Πολιτείας-ΜΑΚΙΠ
- Ευχαριστούμε τη WWF για την ευγενική παραχώρηση των πλάνων από το ντοκιμαντέρ της για την άγνωστη μάχη αναγέννησης του Εθνικού Δρυμού «Πάρνηθα: 10 χρόνια μετά», καθώς και για τη διοργάνωση του οδοιπορικού στην Πάρνηθα, που μας έδωσε την ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα το βουνό και τους ανθρώπους του.
- Η μουσική στο βίντεο είναι από το Bensound.