“Ο Αμερικάνος” του Παπαδιαμάντη “ταξιδεύει”-Συνέντευξη με τον σκηνοθέτη Θανάση Σαράντο

“Ο Αμερικάνος” του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, μια συναρπαστική ιστορία αγάπης και ξενιτιάς, συνεχίζει τη θεατρική πορεία της σε πόλεις της Περιφέρειας, και συγκεκριμένα Μαλλιαροπούλειο Δημοτικό Θέατρο Τρίπολης, το Σάββατο 8 Φεβρουαρίου, στις 21:00, και την Κυριακή 9 Φεβρουαρίου, στις 18:00 & 20:00.

Συνέντευξη στην Ασπασία Κακολύρη

Για την ιδιαίτερη θεατρική μεταφορά του ομότιτλου κλασικού διηγήματος του Παπαδιαμάντη, μιλάει στη “Ραδιοτηλεόραση” ο Θανάσης Σαράντος, ο οποίος έχει αναλάβει τη σκηνοθεσία αλλά και τον ρόλο του αφηγητή, που κρυφοκοιτάζει τη δράση και μεταμορφώνεται σε όλα τα πρόσωπα του έργου, με τη συνδρομή της μουσικής και των ήχων.

Παρουσιάζετε τον «Αμερικάνο» για δέκατη σεζόν και τώρα στην Περιφέρεια… Ποιο είναι το μήνυμα αυτού του σπουδαίου έργου του Παπαδιαμάντη, που εξακολουθεί να είναι διαχρονικό;

Εδώ και 10 χρόνια έχει παρουσιαστεί με περισσότερες από 480 παραστάσεις σε περίπου 50 πόλεις σε όλη την Ελλάδα. Μας ενδιάφερε με τους συνεργάτες μου από την αρχή η παρουσίαση της παράστασης κυρίως στην περιφέρεια, και ξεκινήσαμε από τη Σκιάθο, όπου, σε συνεργασία με τον Δήμο Σκιάθου και το Μουσείο-Σπίτι του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, τιμήθηκε η επέτειος για τα 100 χρόνια από τον θάνατό του συγγραφέα, το 2011. Το μήνυμα του λόγου του Παπαδιαμάντη παραμένει ζωντανό. Μιλάει για ουσιαστική αγάπη για τον συνάνθρωπο, τη γλώσσα μας και την πατρίδα. Παραμένει διαχρονικό και περισσότερο αναγκαίο σήμερα παρά ποτέ.

Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε στη σκηνοθετική προσέγγιση αυτού του ιδιαίτερου λογοτεχνικού κειμένου;

Νομίζω, η καταιγιστική εναλλαγή των διαφορετικών ρόλων χωρίς τερτίπια, που γίνεται μπροστά στα μάτια των θεατών, με το απόλυτο δόσιμο του ερμηνευτή και με μοναδικό «εργαλείο» την ιδιαίτερη και πλήρη νοημάτων παπαδιαμαντική γλώσσα, αφού ο ερμηνευτής-αφηγητής «διασπάται» κατά κάποιον τρόπο σε όλα τα πρόσωπα του αριστουργηματικού διηγήματος. Επίσης, η συνεχής εστίαση στην ιστορία του κεντρικού προσώπου του «Αμερικάνου» του Γιάννη του Μοθωνιού, που γίνεται με την αναγκαία συνδρομή της ζωντανής μουσικής και των φωτισμών που στήνονται με την παραμικρή τους λεπτομέρεια ακόμα και στην πιο απόμακρη θεατρική «πιάτσα», χωρίς καμία απολύτως έκπτωση για το νέο μας κοινό από πόλη σε πόλη. Και η ανταπόκριση είναι μεγάλη γιατί «Ο Αμερικάνος» έχει μια πραγματικά καλή ιστορία για να αφηγηθείς.

Πιστεύετε ότι το κοινό είναι εξοικειωμένο με τα λογοτεχνικά κείμενα; Μπορεί να τα κατανοήσει;

Τα κείμενα τα καλά υπάρχουν και θα υπάρξουν, αρκεί να αποκαλυφθούν τα νοήματά τους, να μεταδοθούν και να προβληθούν οι συγγραφείς τους. Το θέμα προκύπτει όταν εξακολουθεί να λυσσομανά στην τωρινή εποχή αυτή η κατάπτυστη αποδόμηση των κειμένων, αυτή η μαζοχιστική τάση για το δήθεν «νέο» και ξεθυμασμένο μεταμοντερνισμό τού τίποτα και του απόλυτου κυνισμού, που διαλύει οτιδήποτε έχει να κάνει με τον λόγο των ποιητών, δηλαδή με τη νόηση και τη σκέψη και, κατά συνέπεια, με τα συναισθήματα που μπορούν να προκύψουν από τους θεατές. Νομίζω, έχουμε να κάνουμε με ένα νέο «ολοκαύτωμα των βιβλίων», όπως συνέβαινε στον Μεσαίωνα ή στο ναζιστικό Βερολίνο.

Αν μπορούσατε να καθίσετε απέναντι από τον Παπαδιαμάντη, αυτές τις ημέρες, λίγο πριν από την παράσταση στην Τρίπολη, τι θα τον ρωτούσατε;

Θα τον ρωτούσα αν θ’ άλλαζε έστω και μια λέξη από το απόσπασμα που παραθέτω και προέρχεται από το ιστορικής υφής μυθιστόρημά του «Οι έμποροι των Εθνών». «…Η γενεαλογία της πολιτικής είναι συνεχής και γνησία κατά τους προγόνους. Η αργία εγέννησε την πενίαν. Η πενία έτεκε την πείναν. Η πείνα παρήγαγε την όρεξιν. Η όρεξις εγέννησε την αυθαιρεσίαν. Η αυθαιρεσία εγέννησε την ληστείαν. Η ληστεία εγέννησε την πολιτικήν. Ιδού η αυθεντική καταγωγή του τέρατος τούτου. Τότε και τώρα, πάντοτε η αυτή. Τότε διά της βίας, τώρα διά του δόλου… και διά της βίας. Πάντοτε αμετάβλητοι οι σχοινοβάται ούτοι, οι Αθίγγανοι, οι γελωτοποιοί ούτοι πίθηκοι (καλώ δε ούτω τους λεγομένους πολιτικούς). Μαύροι χαλκείς κατασκευάζοντες δεσμά διά τους λαούς εν τη βαθυζόφω σκοτία του αιωνίου εργαστηρίου των…».

Πώς θα συστήνατε αυτή την παράσταση στο κοινό που δεν έχει έρθει ακόμα να τη δει;

Μια συναρπαστική ιστορία αγάπης και ξενιτιάς με την υπέροχη γλώσσα και τη ματιά του Σκιαθίτη συγγραφέα για έναν ηθοποιό, έναν μουσικό και μια βαλίτσα, ένα παλτό και ένα πιάνο που μεταμορφώνεται σε σαντούρι.

Ποιος είναι ο επόμενος σταθμός του «Αμερικάνου» και ποιος ο επόμενος θεατρικός σταθμός για εσάς καλλιτεχνικά;

«Ο Αμερικάνος» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη θα παιχτεί για 3 παραστάσεις στο Μαλλιαροπούλειο Δημοτικό Θέατρο Τρίπολης στις 8 και 9 Φεβρουαρίου. Στα επόμενα σχέδιά μας βρίσκονται ακόμη κάποιες ελληνικές πόλεις, ενώ με την ομάδα μας Ηθικόν Ακμαιότατον συνεχίζουμε με τη «Γέρμα» του Λόρκα και με επιστροφή της παράστασης σε Θεσσαλονίκη στο Θέατρο Αμαλία από 19 έως 22 Μαρτίου, ενώ από αρχές Απρίλη ταξιδεύουμε στην Κρήτη. Παράλληλα ετοιμάζουμε τη νέα μας παραγωγή με το σημαντικό έργο του David Mamet «Αμερικάνικος βούβαλος», που θα παιχτεί στο Θέατρο Τέχνης από μέσα Μαΐου για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων.

Λίγα λόγια για το έργο

Ο ήρωας είναι «ξένος μέσα στον κόσμο του». Φυσικά, δεν είναι ούτε ξένος ούτε Αμερικάνος. “Ο Αμερικάνος”, o Τζον Στόθισον, είναι ένας Έλληνας μετανάστης, που ύστερα από 25 χρόνια επιστρέφει στο νησί του και δεν τον αναγνωρίζει κανείς. Περιπλανάται μόνος στην αποβάθρα του λιμανιού και τριγυρνά στα σοκάκια της μικρής συνοικίας και στα χαλάσματα του πατρικού σπιτιού του. Το μόνο που τον κάνει να συνεχίζει να ελπίζει είναι ο έρωτας: η ελπίδα ότι η αγαπημένη του ίσως είναι ακόμα εκεί και τον περιμένει. Ακριβώς όπως ο Οδυσσέας, που γύρισε για να ξαναβρεί τη χαμένη του Ιθάκη στα μάτια της πιστής του Πηνελόπης.

Ο «Αμερικάνος» θα μπορούσε να είναι η ιστορία κάθε μετανάστη. Ίδια κι απαράλλαχτη με αμέτρητα προσωπικά και οικογενειακά δράματα, που γνώρισε η Ελλάδα εκείνης της εποχής, αλλά και κάθε εποχής. Αμέτρητοι ήταν οι νέοι που μπροστά στην αμείλικτη φτώχεια και την επιτακτική ανάγκη εγκατέλειψαν σπίτι, γονείς, αγαπημένες, αποφασίζοντας τη βουτιά στο άγνωστο: Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία –το όνομα που έπαιρνε ανάλογα με την περίσταση ο τελικός προορισμός, η ονειρεμένη «γη της Επαγγελίας». Ο «Αμερικάνος» δεν είναι παρά ο μετανάστης απανταχού της γης.

Η παράσταση

Ο Θανάσης Σαράντος ερμηνεύει μια περσόνα του Παπαδιαμάντη, αυτή του αφηγητή, που κρυφοκοιτάζει τη δράση και μεταμορφώνεται σε όλα τα πρόσωπα που αφηγείται, με τη συνδρομή της μουσικής και των ήχων από τον συνθέτη Λάμπρο Πηγούνη που ερμηνεύεται ζωντανά από τον μουσικό Κωνσταντίνο Ευαγγελίδη. Το αποτέλεσμα είναι ένας συνεχής διάλογος της ιδιόμορφης γλώσσας του Σκιαθίτη συγγραφέα με τη ζωντανή σύγχρονη μουσική: το σύμπαν των ατμοσφαιρικών ήχων που παράγονται από μια ιδιαίτερη χρήση του πιάνου όπου παίζεται και ως σαντούρι συνάδουν με τον πλούτο και τη δύναμη της συναρπαστικής παπαδιαμαντικής γλώσσας. Ηθοποιός και θεατές καλούνται να κοινωνήσουν στον μυστηριώδη και μαγευτικό κόσμο του Παπαδιαμάντη, τον γεμάτο ποίηση και λυρισμό.

Συντελεστές

Σκηνοθεσία-Ερμηνεία-Φωτισμοί: Θανάσης Σαράντος

Μουσική σύνθεση: Λάμπρος Πηγούνης

Μουσικός επί σκηνής: Κωνσταντίνος Ευαγγελίδης

Σκηνική επιμέλεια: Λίνα Μότσιου

Φωτογραφίες: Μαριλένα Σταφυλίδου, Τάσος Θώμογλου

Μαλλιαροπούλειο Δημοτικό Θέατρο Τρίπολης (πλατεία Πετρινού)

Σάββατο 8 Φεβρουαρίου, στις 21:00

Κυριακή 9 Φεβρουαρίου, στις 18:00 & 20:00

Πληροφορίες/Κρατήσεις: 694 8230899 και 2710-233111

Εισιτήρια: 15 ευρώ (κανονικό)

12 ευρώ (ΑΜΕΑ, φοιτητικό, άνω των 65, ομαδικό, στρατιωτικό)